Nadleśnictwo Gołąbki od zarania swych dziejów związane jest z Pałukami. Obok Kujaw to region, który odegrał szczególną rolę w budowie polskiej państwowości. Stąd niedaleko do pierwszych stolic rodzącego się państwa Polan, blisko romańskie klasztory Trzemeszna, Mogilna i Strzelna, utożsamiany z kulturą łużycką sprzed 2,5 tys. lat Biskupin.  

Główny kompleks współczesnego Nadleśnictwa Gołąbki stanowią lasy, które w przeszłości miały wielu właścicieli. Przeważa majątek kościelny kanoników regularnych w Trzemesznie, Benedyktynów w Mogilnie, klarysek w Gnieźnie i arcybiskupów gnieźnieńskich. W mniejszym stopniu reprezentowane są królewszczyzny, lasy szlacheckie i ziemiańskie.

Lasy Nadleśnictwa Gołąbki dwukrotnie przyłączano do państwa pruskiego. Pierwszy raz w marcu 1774 roku, przy drugim wytyczaniu granic razem z dużą częścią Wielkopolski, w tym Gniezno, Trzemeszno, Mogilno, Żnin i Szubin. W ten sposób rozdzielono lasy należące do arcybiskupstwa oraz dóbr klasztornych Mogilna i Trzemeszna. Znacząca część pozostała w Królestwie Polskim, jednakże większość znalazła się w granicach Prus. Ten stan rzeczy miał ogromny wpływ na późniejszą tradycję powstania dwóch jednostek organizacyjnych lasów królewskich - oddzielnych nadleśnictw Gołąbki i Szczepanowo.

Przełomowym w dziejach tutejszych lasów stał się rok 1793, czas II rozbioru, kiedy to Niemcy zagarnęli całą Wielkopolskę. Mieli już wprawę w grabieniu dóbr królewskich i kościelnych nabytą podczas pierwszej parcelacji. Rządowi urzędnicy skarbowi szybko przeprowadzili lustrację dóbr, wymierzyli podatki i na tej podstawie przywłaszczyli sobie większość posiadłości klasztornych oraz dobra arcybiskupie. Usankcjonowaniem procederu była Najwyższa deklaracja króla pruskiego, zwana uniwersałem lub dekretem Fryderyka Wilhelma II z dnia 28 lipca 1796 roku. Zgodnie z jej wytycznymi, odebrane dobra starostom, królewszczyzny należące onegdaj do Korony, tudzież duchowne dobra w Prusach Południowych ze wszystkimi przyległościami i należnościami przeszły pod kameralną administrację.

Przejęte lasy zorganizowano w cztery tzw. Duże Okręgi - Nadleśnictwa, z siedzibą w Bydgoszczy, Koronowie, Gnieźnie i Zalegniewie, które z kolei podzielono na tzw. Małe Okręgi. W Nadleśnictwie Gniezno było ich 4 (zwane również Leśnictwami Rewirowymi) z siedzibami w Gołąbkach, Mogilnie, Powidzu i Strzelnie. Ten sposób organizacji Lasów Królewskich przetrwał do 1807 roku i został przywrócony po 1815 roku. Powołane w 1796 roku w Trzemesznie obie instytucje rządowe miały  sprawować pieczę nad lasami późniejszego obwodu gołąbkowskiego. Na podstawie udokumentowanych wydarzeń można przyjąć, że źródeł powstania Nadleśnictwa Gołąbki należy upatrywać w roku 1796. Właśnie mija 220 lat od ukazania się dekretu, który utrwalił państwowy status tutejszych lasów.  

To dobra okazja do przypomnienia tych wydarzeń, uczczenia ludzi, którzy poświęcili się pałuckim lasom, podziękowania leśnikom za wkład w ochronę i zagospodarowanie zasobów leśnych regionu. Z tej okazji w dniu 29 lipca 2016 roku zorganizowano uroczyste spotkanie z udziałem pracowników Nadleśnictwa, emerytów, przedstawicieli samorządów, RDLP w Toruniu, lokalnych zakładów przerobu drewna i usług leśnych, myśliwych, mediów, uczelni i sąsiadujących jednostek LP. Ponad setka uczestników jest dowodem zainteresowania wiekową firmą, jej dorobkiem i perspektywami. Pośród najważniejszych gości w spotkaniu udział wzięli:

1. Dariusz Kurzawa – Wicemarszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
2. Roman Dobrzyński – Zastępca Dyrektora RDLP w Toruniu
3. Tomasz Barczak – Starosta Mogileński
4. Beata Tarczyńska – Starosta Gnieźnieński
5. Zbigniew Jaszczuk – Starosta Żniński
6. Mirosława Bucol - Wicestarosta Inowrocławski
7. Jan Bartecki – Przewodniczący Rady Powiatu Mogilno
8. Józefa Błajet – Przewodnicząca Rady Powiatu Żnin
9. Andrzej Brzeziński – Burmistrz Janikowa
10. Leszek Duszyński – Burmistrz Mogilna
11. Błażej Łabędzki – Wójt Gminy Gąsawa
12. Marcin Barczykowski – Wójt Gminy Dąbrowa
13. Alina Kociemba - Skarbnik UM Trzemeszno 
14. Michał Michalak – Asystent Burmistrza Trzemeszna
15. Robert Luchowski – Sekretarz UM Żnin
16. Marian Przybylski – regionalista, prezes Towarzystwa Miłośników Strzelna, autor monografii historycznych o Nadleśnictwach Miradz i Gołąbki
17. Roman Pawlak – Zastępca Nadleśniczego Nadleśnictwa Miradz
18. Stanisław Słomiński – Nadleśniczy Nadleśnictwa Gniewkowo
19. Grzegorz Gust – Nadleśniczy Nadleśnictwa Szubin
20. Jakub Siedlecki – Nadleśniczy Nadleśnictwa Solec Kujawski
21. Michał Michalak – Nadleśniczy Nadleśnictwa Gniezno
22. Tomasz Sobalak – Nadleśniczy Nadleśnictwa Łopuchówko
23. Franciszek Fiutak – b. Nadleśniczy Nadleśnictwa Gołąbki
24. Henryk Mulczyński – b. Nadleśniczy Nadleśnictwa Gołąbki
25. Henryk Wojtczak – b. Naczelnik Wydziału Hodowli Lasu RDLP w Toruniu
26. Prof. Hubert Szramka – Kierownik Katedry Ekonomiki Leśnictwa UP w Poznaniu
27. Prof. Roman Wesoły – Kierownik Zakładu Nasiennictwa UP w Poznaniu
28. Zenon Starszak – Ks. Dziekan Dekanatu Rogowo
29. Stanisław Sobczyk – Dyrektor Cementowni Kujawy (Lafarge)
30. Janina Drążek – Stowarzyszenie Ekologiczne w Barcinie
31. Maria Warda – dziennikarka

Spotkanie rozpoczęło się na sygnał Nadleśniczego Marka Malaka od podniosłej chwili wprowadzenia pocztu sztandarowego i ustawienia sztandaru na honorowym miejscu sali. Zabierając głos Nadleśniczy powitał imiennie zaproszonych gości, dokonał oficjalnego otwarcia uroczystości i wprowadził zgromadzonych w klimat spotkania. Przedstawił prezentację o charakterystyce przyrodniczej, aktualnych zadaniach, zagrożeniach, specyfice i organizacji jednostki. Przypomniał niedawną rocznicę 150 lecia, którą obchodziliśmy w 2002 roku, tyle, że w ostatnich latach zgromadzono bogatą dokumentację o jeszcze starszych korzeniach Nadleśnictwa. Przypomniał historyczne okoliczności związane z 220 rocznicą, zaangażowanie ludzi lasu, sukcesy na przestrzeni własnej 10-latki, wkład firmy na rzecz zagospodarowania lasów i ochrony dziedzictwa przyrodniczego Pałuk. Szczególnie ciepło przywitał i wypowiadał się o emerytach, którzy pozostawili po sobie kilkudziesięcioletni dorobek, a co najważniejsze lasy w dobrej kondycji. Kolejne pokolenia leśników z dobrym skutkiem troszczą się o tutejsze lasy. Życzył uczestnikom dobrych wrażeń z dzisiejszego przekazu licząc na kontynuację dobrej współpracy ze wszystkimi partnerami.

W kolejnym punkcie uroczystości Pan Marian Przybylski przedstawił prezentację, w ramach której przybliżył historyczne fakty związane ze scaleniem lasów pod obecnym zarządem Nadleśnictwa Gołąbki. Interesująco opowiadał o docieraniu do źródeł, gromadzeniu archiwaliów. Sobie tylko znanymi sposobami miał dostęp do niemieckich Amtsblattów, ksiąg kościelnych i archiwów akt nowych. Wszyscy byli pod wrażeniem wiedzy o naszych lasach i związanych z nimi ludziach. Na chwilę zatrzymał się na osobie b. nadleśniczego T. Metziga, przybliżył jego sylwetkę, zasługi i przesłanie dla leśników. Skupił się na ciekawostkach i materiałach, które siłą rzeczy nie zmieściły się monografii pt. "Lasy Pałuckie. Z dziejów Nadleśnictwa Gołąbki". Tym bardziej, że to już druga branżowa publikacja (po Nadleśnictwie Miradz), obecnie M. Przybylski pracuje nad dokończeniem trylogii dla Nadleśnictwa Gniewkowo. Widać, że Autor bardzo ceni sobie współpracę z leśnikami, gdyż z szacunkiem wypowiadał się o zielonym mundurze. Na podkreślenie tych uczuć wdział uniform leśnika i dumnie zaprezentował się przed zebranymi. Niedawno w dowód zasług na rzecz Lasów Państwowych odebrał z rąk Dyrektora RDLP w Toruniu Janusza Kaczmarka okolicznościowy kordelas leśnika, z którego jest bardzo dumny.

Następnie na krótko głos zabrał Józef Popiel - redaktor techniczny monografii. Zebrani usłyszeli o zaangażowaniu, pomocy instytucji i pracowników przy kompletowaniu materiałów źródłowych. Bardzo ważny był bieżący kontakt z autorem, konsultacja merytoryczna oraz uzgodnienia szaty graficznej dzieła. Była też burzliwa debata nad ostateczną wersją okładki. Prelegent zapoznał uczestników z kontekstem historycznym początków Nadleśnictwa, najważniejsze wydarzenia z 1796 roku na świecie i w porozbiorowej Polsce. Przedstawił ciekawy artykuł z Dziennika Białostockiego z 1935 roku, którego kluczowe przesłanie w wielu punktach jest aktualne do dzisiaj. Na koniec  J. Popiel zaproponował wnioski dot. dokumentowania i przechowywania informacji o wydarzeniach, różnych formach aktywności Nadleśnictwa, dorobku leśników. Zapewnił w imieniu M. Przybylskiego i własnym o zakończeniu poszukiwań archiwalnych, aby nie prowokować kolejnych rocznic w przyszłości.   

W następnym punkcie programu wręczono wyróżnienia  i symboliczne nagrody dla najbardziej zasłużonych pracowników. Nadleśniczy Marek Malak uhonorował następujące osoby, którym wręczył okolicznościowe podziękowania i gratulacje:

• Walenty Szymczak – Zastępca Nadleśniczego
• Mieczysław Tybura – Inżynier Nadzoru
• Jarosław Dłutkowski – Inżynier Nadzoru
• Halina Żuk – Główna Księgowa
• Marek Wesołowski – leśniczy
• Roman Szczęsny – leśniczy
• Jacek Piskorski – leśniczy
• Dariusz Kulas – leśniczy
• Mariusz Meszyński – specjalista

Miłym akcentem było pożegnanie odchodzącego na emeryturę Pana Jana Antkowiaka długoletniego kadrowca, zatrudnionego od 47 lat, w tym 40 w Nadleśnictwie Gołąbki. To jeden z najdłuższych staży w historii naszej jednostki. Prowadzenie spraw pracowniczych wymagało nie tylko dbałości o dokumenty źródłowe, kompletowanie teczek osobowych, ale i współpracy z pozostałymi komórkami. Był w centrum wszystkich wydarzeń, związanych z organizacją uroczystości oraz towarzyszących imprez. Aktywy przy organizacji przedsięwzięć okolicznościowych, rocznicowych oraz socjalnych związanych z życiem załogi. Pan Jan Antkowiak dobrze zasłużył się jednostce, zapracował na wyróżnienie i podziękowanie podczas dzisiejszych uroczystości.   

Następnie głos zabrali zaproszeni goście, którzy w swych wystąpieniach przekazali gratulacje z okazji 220 rocznicy Nadleśnictwa. W tym punkcie programu wystąpili przedstawiciele samorządów, RDLP w Toruniu, lokalnych zakładów pracy, poznańskiej Akademii Przyrodniczej, myśliwi z PZŁ, szefowie zakładów usług leśnych, nadleśniczowie z sąsiednich jednostek. W licznych dyplomach, listach gratulacyjnych i adresach współpracujących instytucji i partnerów w ciepłych słowach wypowiadano się o wkładzie pałuckich leśników w rozwój regionu, ochronie zasobów przyrodniczych, wzorowej gospodarce leśnej. Leśnicy postrzegani są jako ludzie oddani swej małej ojczyźnie, zaangażowani w sprawy miejscowej ludności, wrażliwi na społeczny odbiór. Gratulacje i podziękowania za wieloletnią współpracę złożono na ręce Nadleśniczego Marka Malaka, za jego pośrednictwem dla załogi, wszystkich leśników, którzy zapisali swą kartę w dziejach firmy. Dowodem tych ciepłych słów są liczne dyplomy okolicznościowe i podarowane pamiątki, które dumnie prezentowały się na prezydialnym stoliku.

Pod koniec spotkania ponownie głos zabrał Nadleśniczy M. Malak, który pogratulował wyróżnionym, podziękował gościom za udział i życzenia. Podał komendę dla pocztu do wyprowadzenia sztandaru i zamykając uroczystość zaprosił zebranych na poczęstunek. Przy stołach z posiłkiem i napojami była jeszcze okazja do bardziej osobistych wspomnień, biesiadnych rozmów, wspomnień łączących kilka pokoleń leśników. Starsi leśnicy, emeryci, byli pod wrażeniem zaangażowania młodych, z zadowoleniem podkreślali, że firma jest w dobrych rękach.

Rocznicowy charakter uroczystości wymagał szczególnej oprawy, dlatego wydarzeniem towarzyszącym była wystawa dyplomów, wyróżnień, gratulacji, okolicznościowych adresów, medali, statuetek, pucharów i suwenirów zdobytych przez pracowników Nadleśnictwa Gołąbki na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Pośród nich wyeksponowano wiele archiwalnych dokumentów, które nie zmieściły się w historycznej monografii oraz liczne fotografie. Ekspozycja spotkała się z dużym zainteresowaniem, większość pracowników i emerytów identyfikowało się na starych zdjęciach. Szczególnie stare mapy przyciągały wzrok, wielu poszukiwało sobie tylko znane miejscowości, najczęściej zapisane w jęz. niemieckim. Zgromadzone pamiątki z przeszłości świadczą nie tylko o dorobku gołąbkowskich leśników, są również dowodem ich wkładu w ramach działalności pozazawodowej, na rzecz lokalnej społeczności.      

Zasoby archiwalne, osobiste wspomnienia leśników i myśliwych przedstawione w monografii sięgają 1796 roku. Uwiecznione na 504 stronach publikacji dają satysfakcję ludziom, którzy wnieśli wkład w zachowanie dziedzictwa przyrodniczego Pałuk. Doniosłość 220 rocznicy Nadleśnictwa Gołąbki to nie tylko próba poszukiwania korzeni, przybliżenia mniej znanych wątków historycznych, ale i cząstka dorobku jednej z wielu jednostek Lasów Państwowych.      

JP

Więcej:

http://www.pomorska.pl/wiadomosci/znin/a/nadlesnictwo-golabki-istnieje-juz-220-lat-zdjecia,10461980/

http://znin.naszemiasto.pl/artykul/historia-nadlesnictwa-golabki-na-kartach-ksiazki,3656460,artgal,t,id,tm.html