Użytki ekologiczne są to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mające znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej. Należą do nich naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, siedliska przyrodnicze, oraz stanowiska rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.
Mogą one podlegać ochronie prawnej, choć nie są objęte ochroną rezerwatową ze względu na niewielką powierzchnię i zazwyczaj mniejszą rangę walorów przyrodniczych. Wprowadzenie ochrony indywidualnej, w drodze uznania użytku ekologicznego, następuje uchwałą rady gminy, która określa zakazy właściwe dla obiektu. Uchwała taka wymaga uzgodnienia z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska.