Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt, i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.

Istotnym powodem tworzenia użytków ekologicznych jest potrzeba objęcia ochroną niewielkich powierzchniowo obiektów, ale cennych pod względem przyrodniczym, o dużym znaczeniu dla zachowania unikatowych zasobów genowych. Z reguły nie mogły one zostać objęte ochroną rezerwatową ze względu na niewielką powierzchnię i mniejszą rangę walorów przyrodniczych. Użytki ekologiczne należą do indywidualnych form ochrony przyrody.

Powoływanie użytków ekologicznych oraz obowiązujące ograniczenia:

Użytek ekologiczny ustanawia rada gminy, w odpowiedniej uchwale podając nazwę, powierzchnię, położenie i zakazy dotyczące obiektu. W Polsce znajduje się 6736 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni 45 315 ha (stan na 31.12.2008 r.). Na terenie użytków ekologicznych mogą być wprowadzone zakazy:

·      niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obiektu lub obszaru;

·  wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym lub przeciwpowodziowym albo budową, odbudową, utrzymywaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych;

·       uszkadzania i zanieczyszczania gleby;

·      dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;

·       likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych;

·       wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych;

·       zmiany sposobu użytkowania ziemi;

·   wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;

·    umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;

·      zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych, utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych;

·      umieszczania tablic reklamowych.

 Na terenie Nadleśnictwa Gołąbki mamy 4 użytki ekologiczne, w tym:

1.      Użytek ekologiczny w Leśnictwie Szczepanowo, oddz. 1Cg, pow. 3,76 ha – utworzony w 2004 roku, porośnięty w ponad 10% powierzchni krzewami wierzby. Na gruncie zachodzą cykliczne zmiany szaty roślinnej związane z naturalną sukcesją oraz sezonową zmiennością zespołu roślin. Dynamika procesów wskazuje na stopniową zamianę roślinności zielnej na drzewiastą.

2.      Użytek ekologiczny w Leśnictwie Szczepanowo, oddz. 2a, pow. 19,81 ha – utworzony w 2004 roku, porośnięty w ponad 50% powierzchni krzewami wierzby oraz zadrzewieniem olchowo - brzozowo- wierzbowym. Na gruncie zachodzi zmiana szaty roślinnej, naturalna sukcesja oraz sezonowa zmienność zespołu roślin i krzewów, pojawiają się pojedyncze egzemplarze młodych drzew. Dynamika procesów naturalnych zmierza w kierunku zastępowania zespołów trawiastych roślinnością drzewiastą.

3.      Użytek ekologiczny w Leśnictwie Łysinin, oddz. 108a, pow. 5,34 ha – utworzony w 2004 roku, porośnięty w ponad 60% powierzchni krzewami wierzby oraz zadrzewieniem brzozowo - osikowo – olchowym. Na gruncie rośnie pokrycie terenu otwartego roślinnością krzewiastą. Zachodzą przekształcenia związane z naturalną sukcesją oraz sezonową zmiennością zespołu roślin i krzewów, pojawiają się pojedyncze egzemplarze młodych drzew.

4.      Użytek ekologiczny w Leśnictwie Długi Bród, oddz. 200c, pow. 11,82 ha – LMśw, drzewostan tworzy kilka warstw drzew i krzewów z przewagą dęba (107 lat), z domieszką sosny (147 lat), brzozy (77 lat), jawora i graba (57 lat), bogata struktura piętrowa, w podszycie dąb, buk i klon. Użytek utworzono uchwałą rady Gminy Rogowo w 2013 roku w związku z likwidacją rezerwatu przyrody o tej samej nazwie. Uzasadnieniem zmiany formy ochrony był zanik celu, którym było zachowanie stanowisk czapli siwej, co zostało potwierdzone zarządzeniem Dyrektora RDOŚ w Bydgoszczy z dnia 12.03.2014 roku. Celem ustanowienia użytku była ochrona naturalnych procesów sukcesji i regeneracji siedlisk po opuszczeniu kolonii lęgowej czapli. Na gruncie obserwuje się zjawisko naturalnego wydzielania sosny z przyczyn biotycznych, trwa ekspansja gatunków liściastych (dąb), zagęszcza się warstwa podrostu i  podszytu z przewagą pochodzenia naturalnego.    

JP