Ma to na celu przybliżyć nam te często źle odbierane ssaki, podważać wciąż istniejące uprzedzenia. Fakty są takie, że nie tylko mylimy nietoperze z ptakami, ale i nie doceniamy ich znaczenia dla człowieka. Prawie 1,4 tys. gatunków nietoperzy ma ogromny wkład w utrzymaniu stabilności ekosystemów lądowych na całym świecie.

Nietoperze owadożerne przyczyniają się do naturalnej kontroli szkodników. Z kolei owocożerne, żywiące się nektarem odgrywają kluczową rolę w zapylaniu i rozsiewanie nasion wielu gatunków roślin. Całą akcję zainicjowano w 1997 r., na początku w kilku krajach europejskich. Nikt nie przypuszczał, że Międzynarodowa Noc Nietoperzy stanie się wydarzeniem globalnym, które nadal się rozwija, nie tylko w Europie.

Są jedną z najbardziej fascynujących grup zwierząt. To jedyne ssaki posiadające skrzydła i zdolne do aktywnego lotu. Zasiedlają prawie wszystkie środowiska, od rozległych starych lasów po centra dużych miast. Wszystkie żyjące w Polsce nietoperze orientują się w przestrzeni za pomocą echolokacji i odżywiają niemal wyłącznie owadami. Są zwierzętami o aktywności nocnej, przy zmierzchu wylatują z kryjówek, w których odpoczywają za dnia. Nietoperze żyją bardzo blisko nas. W coraz większym stopniu odkrywamy ich znaczenie, a jednak nie wszystko o nich wiemy. Dlatego warto powracać przy każdej okazji do tego tematu, poznawać to małe zwierzę. Nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, jak bardzo są zagrożone, na ile ich życie zależy od naszych działań.

Człowiek coraz bardziej przekształca środowisko wokół siebie. Są nietoperze, które niezwykle trudno znaleźć, ponieważ chronią się w dziuplach i szczelinach pod korą drzew, w spękaniach budynków, a nawet starych studniach. Część przywiązuje się do swoich kryjówek, inne zmieniają je wielokrotnie. Naukowcy (chiropterolodzy) skrzętnie gromadzą informacje na temat ich występowania. Zwierzęta te w niektórych kryjówkach liczone są regularnie, zwykle raz do roku, szczególnie zimą.

Nie da się precyzyjnie określić, ile nietoperzy jest w Polsce, za to potrafimy uchwycić proces zmian w ich populacji. Nietoperze co prawda w trakcie spoczynku wiszą głową w dół, ale w razie potrzeby potrafią zmienić swe położenie. Cztery palce ręki (skrzydła) nietoperza spięte są błoną lotną, ale kciuki są wolne i wykorzystywane do wspinaczki. Nie zakładają gniazd i nie budują, ani nie przekształcają swoich kryjówek. Korzystają z bezpiecznych schronień, w okresie wiosenno-letnim tworzą kolonie rozrodcze, w których zbierają się samice, by wydać na świat młode.

Miejsca, w których mieszkają są zazwyczaj bardzo dobrze ukryte. Wielu ludzi nie wie, że ma te latające ssaki za sąsiadów. Umiejętność lotu, którą posiadły, od zarania dziejów wzbudza trudność z zaliczeniem ich do odpowiedniej grupy zwierząt. Nie mają piór i wykazują cechy typowe dla gromady ssaków, tj. ciało pokryte futrem, żyworodność i karmienie mlekiem.Nietoperze to grupa ssaków uważana za jedną z bardziej wrażliwych na zmiany w środowisku. Według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody 10% z nich są zagrożone wyginięciem. Wszystkie krajowe gatunki (jest ich 26) są objęte prawną ochroną gatunkową, 7 z nich jest uznawanych za zagrożone w skali Europy. Nietoperze nie mają zbyt wielu naturalnych wrogów. Polują na nie kuny, sowy, ptaki drapieżne i koty.

Największym zagrożeniem są jednak zmiany w środowisku wywoływane przez ludzi, przede wszystkim: niszczenie ich kryjówek i kolonii rozrodczych (remonty budynków w okresie rozrodu, wycinanie dziuplastych drzew), niepokojenie w zimowiskach, niszczenie żerowisk (lasów, roślinności nadwodnej, śródpolnych zadrzewień), tras przelotu na żerowanie (wycinanie drzew w alejach i na miedzach), a także toksyczne środki ochrony roślin, kolizje z samochodami i turbinami wiatrowymi.

Coraz liczniej organizowane są przedsięwzięcia nakierowane na promocję latających ssaków, potrzebę ochrony tej grupy zwierząt. Leśnicy co roku wieszają schrony lęgowe dla nietoperzy, które bardzo chętnie są zasiedlane. Jeszcze do niedawna stosowano prawie wyłącznie skrzynki drewniane. Ich zaletą jest naturalność materiału, wadą krótka trwałość.

Prawie każde wyjście o zmroku oznacza spotkanie z nisko latającymi nietoperzami. Śmigają na tle nieba z dużą prędkością, wykonując po drodze skomplikowane ewolucje. Bez obawy, nie wkręcą się we włosy, poszukują po prostu owadów, omijają przeszkody. Spójrzmy na nie bardziej przyjaznym wzrokiem, nie tylko, jak na jedynego latającego kuzyna w gromadzie ssaków.

JP