POJEZIERZE GNIEŹNIEŃSKIE
Kod obszaru: PLH300026
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Powierzchnia: ogólna - 15922,1 ha, na terenie Nadleśnictwa Gołąbki – 39,40 ha
Opis przyrodniczy:
Opisywany obszar charakteryzuje się młodo glacjalną rzeźbą terenu: rynny polodowcowe, morena czołowa, morena denna, równina sandrowa. Znajduje się tu kompleks jezior głównie rynnowych. Przez obszar przechodzi dział wodny III rzędu, rozdzielający zlewnię Noteci i Warty. Swoje źródła mają tu następujące rzeki: Wełna, Noteć Zach., Meszna. Obszar ma duże znaczenie w skali Wielkopolski dla zachowania zbiorowisk łąkowych wykształconych na pokładach wapna łąkowego, torfowisk oraz leśnych zbiorowisk, zwłaszcza łęgów. W lasach przeważają drzewostany mieszane. Do najlepiej zachowanych kompleksów leśnych należą lasy miradzkie i skorzęcińskie z dobrze zachowanymi fitocenozami świetlistej dąbrowy, gradów środkowoeuropejskich i kwaśnej dąbrowy. Na dnie rynien, wzdłuż jezior, oraz w bezodpływowych zagłębieniach zachowały się fragmenty łęgów olszowo-jesionowych i olsów. W zarastającej misie Jeziora Czarnego i Salomonowskiego wykształciły się zbiorowiska roślinności torfowiska niskiego i przejściowego. W granicach obszaru występują jeziora, w których występują najlepiej zachowane w tej części kraju formacje podwodnych łąk ramienicowych Charetea. Jeziora: Niedzięgiel, Budzisławskie i Czarne są jedynymi ostojami niektórych gatunków ramienic w skali Polski a nawet Europy. Jeziora ramienicowe stanowią aż 14,3% powierzchni ostoi. W obszarze znajdują się wyspowe, najdalej na wschód wysunięte i bardzo bogate stanowiska selerów błotnych, a także znajdują się stanowiska aldrowandy pęcherzykowatej i lipiennika Loesela.
Opis turystyczny:
Ostoja znajduje się na wschód od Gniezna leżącego na tarasie z Poznania do Torunia. Na obrzeżach ostoi położone są miejscowości: Witkowo, Powidz, Trzemeszno, Orchowo i Wilczyn, gdzie można dojechać komunikacją PKS z Gniezna lub Konina. Najbliższe stacje PKP znajdują się w Gnieźnie i Trzemesznie. W okolicy znajduje się dobrze rozwinięta baza noclegowa i gastronomiczna.
Warto zobaczyć:
Gniezno
-
Katedra Gnieźnieńska wraz z Drzwiami Gnieźnieńskimi;
-
Gnieźnieńska Starówka;
-
Kościół pw. Jana Chrzciciela wzniesiony został dla Bożogrobowców w 1242 r. - jeden z najcenniejszych zbytków pierwszej stolicy Polski;
-
Kościół św. Wawrzyńca - jest to jedna z najstarszych budowli w mieście;
-
Muzeum Początków Państwa Polskiego;
-
Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej;
-
Pomnik poświęcony Ludziom Morza/
Trzemeszno
-
Kościół klasztorny kanoników regularnych, obecnie parafia p.w. Wniebowzięcia NMP;
-
Alumnat z kaplicą z 1773-1775;
-
Wodociągowa wieża ciśnień wybudowana w latach 1906-1908;
-
Zespół browaru: browar i lodownia z XVIII wieku.
Turystyka aktywna:
Gniezno, Trzemeszno
-
Szlak Piastowski - jedna z najciekawszych i najliczniej odwiedzanych tras turystycznych w Polsce. Wędrówka po szlaku odtwarza cykliczne przemieszczanie się piastowskich władców i ich dworów pomiędzy czterema grodami, które pełniły stołeczne funkcje.
-
Szlak Romański - trasa turystyczna o charakterze kulturowo-oświatowym przebiegająca przez Europę, w tym na terenie Polski, przygotowana przede wszystkim dla młodzieży, osób zainteresowanych historią.
-
Wielkopolska Droga św. Jakuba - jest odtworzonym w Polsce fragmentem drogi św. Jakuba - europejskiej sieci szlaków pielgrzymich prowadzących do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii.
Zagrożenia:
Największym zagrożeniem odnoszącym się do większej części Obszaru jest katastrofalnie obniżający się poziom wód w jeziorach. Jako główną przyczynę należy upatrywać bliskie sąsiedztwo odkrywek węgla brunatnego KWB Konin. Niezwykle groźnym zjawiskiem jest także żywiołowo rozwijająca się zabudowa rekreacyjna nad brzegami jezior.
Istniejące formy ochrony przyrody:
• Powidzki Park Krajobrazowy - rezerwat leśny;
• Powidzko-Bieniszewski Obszar Chronionego Krajobrazu - rezerwat leśny;
• Obszar Chronionego Krajobrazu Lasów Miradzkich - rezerwat leśny.
Ważne dla Europy typy siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, w tym siedliska priorytetowe:
• twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami ramienic Charetea;
• starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion;
• murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis-Festucion pallentis) • zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion);
• niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris);
• torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea);
• obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion;
• torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis);
• grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum);
• łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy żródliskowe);
• łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum);
• ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae);
• łąki selernicowe (Cnidion dubii);
• pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum).
Ważne dla Europy gatunki zwierząt z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i z załącznika I Dyrektywy Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe:
• wydra - ssak, kumak nizinny - płaz, traszka grzebieniasta - płaz, piskorz - ryba, zatoczek łamliwy - bezkręgowiec, bąk - ptak, bączek - ptak, bocian biały - ptak, bocian czarny - ptak, błotniak stawowy - ptak, derkacz - ptak, błotniak zbożowy - ptak, błotniak łąkowy - ptak, lelek - ptak, żuraw - ptak, rybitwa czarna - ptak, zimorodek - ptak, dzięcioł czarny - ptak, świergotek polny - ptak, gąsiorek - ptak, ortolan - ptak, trzmielojad - ptak.
Ważne dla Europy gatunki roślin z Załącznika II Dyrektywy siedliskowej, w tym gatunki priorytetowe:
• lipiennik Loesela, selery błotne, aldrowanda pęcherzykowata, sierpowiec błyszczący
