Święto proklamowano w celu podnoszenia świadomości ekologicznej społeczeństw. W tym czasie weszła w życie Konwencja o różnorodności biologicznej, przygotowana w 1992 roku podczas Szczytu Ziemi w Rio. Została ona ratyfikowana również przez Polskę w 1996 roku.

Obejmuje następujące cele:

• ochrona różnorodności biologicznej,

• zrównoważone użytkowanie zasobów,

• sprawiedliwy podział korzyści wynikających z ich wykorzystania.

Oznacza to, że przy podejmowaniu konkretnych działań równie ważne jest zachowanie bogactwa przyrodniczego, jak zaspokajanie potrzeb obecnych i przyszłych pokoleń. Każde państwo ma suwerenne prawo do korzystania z własnych zasobów, zgodnie z krajową strategią różnorodności biologicznej.

Na ochronę zasługują wszystkie składniki bioróżnorodności, szczególną uwagę należy zwracać na elementy najbardziej istotne z punktu widzenia przyrody oraz zaspokajania potrzeb społecznych. Chodzi m.in. o lasy równikowe, rafy koralowe, obszary górskie i wodno-błotne.

Podstawową metodą zachowania różnorodności biologicznej jest ochrona in-situ, czyli w miejscu naturalnego występowania. W tym celu tworzy się obszary chronione, ustanawia odpowiednie sposoby zarządzania. W myśl tej zasady odtwarzane są zniszczone ekosystemy, utrzymuje się populacje zagrożonych gatunków, zapobiega wprowadzaniu organizmów obcych lub genetycznie zmodyfikowanych.

Na równi z nimi należy chronić ludową wiedzę i praktyki sprzyjające zrównoważonemu użytkowaniu. Uzupełnieniem jest ochrona ex-situ, tj. zachowywanie elementów różnorodności biologicznej poza miejscem naturalnego występowania, m.in. w bankach genów, ogrodach zoologicznych i botanicznych. Dlatego tak istotny jest zrównoważony rozwój wszystkich obszarów działalności człowieka, w tym: rolnictwo, leśnictwo, rybołówstwo i turystyka. Przez utrzymanie utraty różnorodności biologicznej inwestujemy w ludzi, ich życie i ich dobre samopoczucie.

Szczególną rolę w ochronie tych wartości spełniają Lasy Państwowe, które stwarzają warunki do przetrwania wielu gatunków. Na obszarze zarządzanym przez nadleśnictwa zlokalizowana jest większość obiektów rodzimej przyrody, co świadczy o udziale gospodarki leśnej w zachowaniu naturalnego bogactwa.

Zgodnie z ustawą Lasy Państwowe prowadzą monitoring przyrodniczy, aktualizują bank danych o swych zasobach. Od lat częścią składową planu urządzania lasu są programy ochrony przyrody sporządzane dla wszystkich jednostek. Zawierają dokładny opis najcenniejszych walorów, zagrożeń, w tym prognozę oddziaływania gospodarki leśnej na środowisko. Realizacja zadań przewidzianych w planami ochrony jest oczkiem w głowie leśników odbywa się pod nadzorem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Na terenie Lasów Państwowych znajduje się m.in. ok. 1,3 tys. rezerwatów przyrody o powierzchni ponad122 tys. ha, obszary Natura 2000 (134 obszary ptasie, 722 siedliskowe o łącznej powierzchni 1641 tys. ha). Funkcjonuje też 3146 stref wokół gniazd gatunków prawnie chronionych (150 tys. ha), które tworzy się w celu ochrony ostoi ptaków, ssaków, gadów, owadów, roślin i porostów. Lasy Państwowe podejmują również własne inicjatywy służące zachowaniu różnorodności biologicznej i odtwarzaniu zagrożonych gatunków flory i fauny. Zaliczyć do nich należy „Program zachowania leśnych zasobów genowych", tworzenie ośrodków rehabilitacji zwierzyny, ogrodów botanicznych, arboretów, itp. Swój udział w ochronie dzikiej przyrody ma również Nadleśnictwo Gołąbki. Trzy rezerwaty florystyczne - Źródła Gąsawki, Mięcierzyn i Mierucinek, chronią rzadkie ekosystemy leśne, w tym związane ze środowiskiem wodnym (razem 95,65 ha). Obszary NATURA 2000 w granicach Nadleśnictwa zajmują 1199,67 ha powierzchni, w ramach której chronione są siedliska i gatunki mające szczególne znaczenie dla UE. To nasz udział w międzynarodowej sieci cennych obszarów.

Pomniki przyrody w liczbie 56 obiektów, rozproszone na całym terenie, chronią najbardziej okazałe dęby, modrzewie oraz głazy narzutowe i źródło św. Huberta. Ma ono interesującą legendę związaną z myśliwym, który nie szanował zwierzyny. Obszary Chronionego Krajobrazu zajmują 4236,75 ha cennych pod względem krajoznawczym.

Ciekawą formą ochrony są użytki ekologiczne (40,73 ha), które obejmują pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania bioróżnorodności. Należą do nich naturalne zbiorniki, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, płaty nie użytkowanej roślinności, rzadkie siedliska i stanowiska gatunków. Na terenie Nadleśnictwa Gołąbki występuje również 136 gatunków ptaków, regularnie na przelotach pojawia się dalszych 30.

Większość z nich jest przygotowana do życia w środowiskach wodno-błotnych. Stałe kolonie mają kormorany i czapla siwa, ochroną strefową objęte jest miejsce rozrodu bielika. Przedstawiciel orłanów jest naszą dumą, znajduje się pod szczególną ochroną służb terenowych. Występują u nas również wszystkie charakterystyczne dla niżu środkowej Polski gatunki płazów i gadów. Z ciekawszych ssaków można spotkać wydrę, borsuka, traszki, ropuchy, kumaki, żmija i zaskroniec oraz kilka gatunków nietoperzy.

Pośród roślin objętych ochroną, występują m. in. wawrzynek wilcze łyko, brzoza niska, pajęcznica liliowata, lilia złotogłów, grążel żółty, grzybień biały, obuwik pospolity, czosnek niedźwiedzi, starodub łąkowy, selery błotne. Ewenementem są dwa drzewostany brzozy grabolistnej. Ostatnimi laty zawitały do nas wilki, wygląda, że na stałe, bo dochowały się już młodego pokolenia.

Ochrona gatunkowa ma na celu zabezpieczenie dziko występujących roślin, grzybów i zwierząt oraz ich siedlisk. Dotyczy to przede wszystkim gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na różne zagrożenia, objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych. Dzień Ochrony Różnorodności Biologicznej służy zatem nie tylko podkreśleniu dotychczasowych dokonań, ale i szeroko rozumianej edukacji społeczeństwa w zakresie ochrony zagrożonych gatunków. Za przykładem leśników i innych pasjonatów dzikiej przyrody, każdy z nas może włączyć się do tych działań.

Hasło obchodów w 2019 roku brzmi „25 lat działań na rzecz różnorodności biologicznej”, bo właśnie w tym roku mija 25. rocznica wejścia w życie Konwencji. Rocznica stanowi przyczynek do podkreślenia celów, jakie udało się osiągnąć na poziomie krajowym i globalnym. Jest to również okazja do spojrzenia w przyszłość.

JP