Szkolenie terenowe – stan sanitarny lasu, skutki suszy

Szkolenie odbyło się na trasie kilku pozycji, na przykładzie drzewostanów z udziałem sosny, w leśnictwie Niedźwiedzi Kierz. Udział wzięli: leśniczowie (11 osób), podleśniczowie (8 osób), stażyści (2 osoby), specjaliści (3 osoby), kierownictwo (4 osoby), razem 28 pracowników. Spotkanie otworzył Nadleśniczy Marek Malak, który podał cel szkolenia, przybliżył problem zamierania drzew wskutek pogłębiającej się suszy. Uczulił pracowników na konieczność monitorowania zjawiska i wczesnego reagowania w celu zagospodarowania surowca i zapobiegania rozwojowi gradacji szkodników wtórnych. Podkreślił, że elastyczne podejście będzie wymagało zmiany kategorii cięć, korekty planowych pozycji i struktury sortymentów. Następnie Zastępca Nadleśniczego Walenty Szymczak, przy udziale Inżynierów Nadzoru, poprowadził roboczą część szkolenia. 

Na kolejnych pozycjach gospodarz Leśnictwa Niedźwiedzi Kierz leśniczy Tomasz Podsiedlik prezentował poszczególne wydzielenia, omówił zagrożenia, wykonane zabiegi i uzasadnił sposób podejścia. Następnie wszyscy lustrowali drzewostan, poszukując suchych drzew przyglądali się z bliska wykonanej pracy. W konsekwencji wywiązywała się dyskusja, podczas której uczestnicy oceniali poprawność zabiegu. Swoje podejście do zagadnienia drzewostanów osłabionych wskutek suszy leśniczy zaprezentował na przykładzie trzech pozycji: oddz. 37c – trzebież późna (4,4 ha) oraz oddz. 33b (2,23 ha) i 52b (2,59 ha) – rębnia złożona. W każdym przypadku gospodarz zaczynał od usuwania posuszu czynnego, w kilku nawrotach pozyskując po kilkadziesiąt m³. Uprzedzające cięcia sanitarne pozwalają na zagospodarowanie pełnowartościowego surowca, nie dopuszczenie do jego deprecjacji, zasiedlenia przez szkodniki wtórne, na uporządkowanie kolejnych etapów realizacji zadania.

Nadleśniczy Marek Malak każdorazowo podsumował dyskusję, oceniał pracę podwładnych, sugerował jednolite podejście do problemu. Zawracał uwagę na konieczność dotrzymania procedur, w tym odpowiedniej rejestracji posuszu oraz zagrożeń w ramach ochrony lasu. Uczestnicy szkolenia przedyskutowali organizację pracy, konieczność monitorowania zjawiska zamierania sosny w ciągu całego sezonu. W praktyce oznacza to okresowy przegląd  zagrożonych drzewostanów, wyszukiwania drzew z objawami zamierania i ich usuwanie. Osobisty nadzór leśniczego na pracą zakładu usług leśnych jest gwarancją poprawnego wykonania zabiegu, właściwego zagospodarowania posuszowego drewna.

W ostatnich latach w naszych lasach obserwujemy osłabienie drzewostanów z udziałem sosny spowodowane długotrwałą suszą. Utrzymujące się w wysokie temperatury, brak opadów spowodowało znaczne obniżenie poziomu wód gruntowych. Głównymi przyczynami suszy glebowej są zbyt małe opady i zbyt szybki odpływ wody z jednej strony, a zbyt intensywne parowanie z drugiej. Glebę osusza zarówno parowanie bierne (ewaporacja), jak i czynne (transpiracja). Drzewa pobudzane do intensywnej transpiracji w czasie suszy nie znajdują dostatecznej ilości wody w glebie, co z kolei wywołuje deficyt wodny w ich tkankach. Narastający z tego tytułu stres powoduje zjawisko usychania igieł poszczególnych roczników, zamierania pojedynczych konarów, w konsekwencji całych drzew. Rudziejące korony przez pewien czas mają na sobie igliwie żywe, zielone oraz już przebarwione. Pozostawienie takiego drzewa na pniu prowadzi do wydzielania się posuszu jałowego z możliwością zasiedlenia przez szkodniki wtórne. Dlatego tak ważna jest kontrola zjawiska przez gospodarza terenu, który najlepiej  rozpoznaje kondycję oraz wszelkie zmiany chorobowe drzewostanu. W tej sytuacji, jednym z podstawowych zadań leśników jest utrzymanie właściwego stanu sanitarnego, higieny lasu.

Specjaliści działu gospodarki leśnej kładli nacisk na rejestrację drewna posuszowego w rozbiciu na zasiedlone i opuszczone. Podobnie wymagane jest zakładanie kart ewidencyjnych w SILP dla drzewostanów zagrożonych wskutek suszy z objawami zamierania. System wymaga, aby na bieżąco wprowadzać dane przez panel leśniczego celem aktualizacji danych, które są automatycznie raportowane do formularzy 3 i 4. Przy tej okazji zaprezentowano analizę pozyskania posuszu oraz raportów SILP w celu wykazania rozbieżności danych i sposobów ich unikania w przyszłości.    

Leśniczowie korzystając ze swych doświadczeń przytaczali przykłady wykonania podobnych zabiegów oraz uzyskanych efektów po latach. Zwierzchnicy zwracali uwagę na dyscyplinę i kładli nacisk na obowiązujące procedury w ramach SILP. Dotrzymanie zasad hodowlanych oraz wymaganych instrukcją ochrony lasu zabezpiecza przed popełnieniem błędów. Przestrzeganie zasady dbałości o stan sanitarny lasu jest praktyczną realizacją obowiązku każdego leśnika.

Kilkugodzinny objazd terenowy nadwyrężył nieco sił, na zakończenie szkolenia wszyscy udali się na zasłużony posiłek. Nadleśniczy podsumował całodzienne zajęcia, podziękował organizatorom za przygotowanie pozycji a uczestnikom za aktywny udział w szkoleniu.  

JP