Nowe wytyczne w Lasach Państwowych

Obowiązujące przepisy, przestrzegane w Lasach Państwowych, ograniczają ryzyko uszkodzenia ptasich gniazd lub dziupli podczas prac związanych z pozyskaniem drewna. Pomimo przestrzegania wyżej wymienionych przepisów zdarzają się przypadki naruszenia stanowisk lęgowych. Skłoniły one Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych do opracowania wytycznych, które w połączeniu z obowiązującymi przepisami powinny maksymalnie zawęzić margines wystąpienia takich zdarzeń.

Przepisy jednoznacznie nie ustalają, ile trwa „okres lęgowy” dla całego zgrupowania ptaków odbywających lęgi w Polsce. W rozporządzeniu ministra środowiska z 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt jest wskazany okres od 16 października do końca lutego jako ten, kiedy pod pewnymi warunkami wolno usuwać bez zezwolenia gniazda ptaków z budek, obiektów budowlanych i terenów zieleni.

Zatem czas od 1 marca do 15 października bywa interpretowany jako okres lęgowy, tym niemniej żaden przepis nie definiuje tego jednolicie dla wszystkich ptaków, choćby dlatego, że jest on inny w przypadku różnych śpiewaków.

Ostrożnie podchodzimy do zasiedlonych drzew 

Niezależnie od tego, leśnicy  pozostawiaj do naturalnego rozpadu drzewa dziuplaste, z obecnością zasiedlonych gniazd oraz pozostałe drzewa biocenotyczne. Rozporządzenie ministra środowiska z 18 grudnia 2017 r. w sprawie wymagań dobrej praktyki w zakresie gospodarki leśnej w §1 pkt 5 wskazuje, iż „w okresie lęgowym ptaków nie wycina się drzew, na których zostały zidentyfikowane zasiedlone gniazda. ”. Z kolei w §1 pkt 6 mówi, że „drzewa dziuplaste pozostawia się do ich naturalnego rozpadu”.

Wyjątkiem są te drzewa, które ze względu na swój stan i lokalizację stwarzają potencjalne zagrożenie dla bezpieczeństwa. Dlatego każdorazowo przed rozpoczęciem prac gospodarczych w danym miejscu leśnicy przeprowadzają wizję terenową w celu sprawdzenia, czy na powierzchni występują stanowiska gatunków chronionych lub potencjalne miejsca ich występowania. W przypadku ich zidentyfikowania, oznaczają je do pozostawienia w nienaruszonym stanie.

Co ważne, zgodnie z art. 14b. ust. 3 ustawy o lasach z 28 września 1991 r., „gospodarka leśna wykonywana zgodnie z wymaganiami dobrej praktyki w zakresie gospodarki leśnej nie narusza przepisów o ochronie poszczególnych zasobów, tworów i składników przyrody, w szczególności przepisów art. 51 zakazy dotyczące dziko występujących roślin i grzybów objętych ochroną gatunkową i art. 52 zakazy dotyczące dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2018 r. poz. 1614, 2244 i 2340 oraz z 2019 r. poz. 1696 i 1815)”. Powyższe przepisy dotyczą wszystkich właścicieli i zarządców lasów.

Pomimo przestrzegania wyżej wymienionych zasad zdarzają się przypadki naruszenia stanowisk lęgowych. Skłoniły one Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych do opracowania wytycznych, które w połączeniu z obowiązującymi przepisami powinny maksymalnie ograniczyć takie zdarzenia.

Jakie są najważniejsze wytyczne?

• sprawdzanie występowania lęgów i drzew dziuplastych będzie dwustopniowe. Niezależnie od weryfikacji każdego miejsca prac przez leśniczych, dodatkowe kontrolne wizje przeprowadzali będą pod tym kątem m.in. inżynierowie nadzoru z nadleśnictw – sprawdzą losowo wybrane co najmniej 10 proc. powierzchni, na których zaplanowano pozyskanie drewna.
• jeśli prace leśne odbywać się będą między 15 marca a 15 lipca, między obowiązkową wizją terenową a zabiegiem gospodarczym nie powinno upłynąć więcej niż 7 dni.
• drzewa dziuplaste z gniazdami leśnicy nadal będą oznaczać literą „E”. Gniazda naziemne natomiast powinny być oznaczane w inny, skuteczny sposób, który nie spowoduje płoszenia ptaków. Każde zidentyfikowane miejsce musi być wskazane wykonawcom prac.
• jeśli mimo starań Służby Leśnej dojdzie omyłkowo do ścięcia drzewa z dziuplą czy zajętym gniazdem, sposób przeprowadzenia niezwłocznych działań ratunkowych będzie trzeba uzgodnić z ornitologiem (osoby o odpowiednich, eksperckich kwalifikacjach zostaną wyznaczone w każdej regionalnej dyrekcji LP).
• w sytuacji, gdy nie będzie możliwości stworzenia ptakom warunków do dokończenia lęgu na miejscu, leśnicy będą musieli przewieźć je jak najszybciej do najbliższego ośrodka rehabilitacji dzikich zwierząt (z listy GDOŚ).
• wykonawcy prac, poprzez zapisy w umowach, zostaną zobowiązani do natychmiastowego powiadamiania leśniczego o każdym przypadku ścięcia drzewa z dziuplą lub gniazdem. Wytyczne ustalają też ścieżkę szybkiego informowania o tego rodzaju sytuacjach w jednostkach LP.

Obowiązujące przepisy, przestrzegane w Lasach Państwowych, ograniczają ryzyko uszkodzenia ptasich gniazd lub dziupli podczas prac związanych z pozyskaniem drewna. 

Jak sobie radzimy w sytuacjach krytycznych

Zdarzają się przypadki losowe, np. wypadnięcia piskląt z gniazda, potrącenia przez pojazdy, nieostrożne strącenie gniazda, przypadkowa wycinki drzewa (zadrzewienia miejskie, lasy gospodarcze, tereny zielone, użytki rolne, ogrody, sady). Trzeba w takich sytuacjach reagować, podejmować kroki w celu ratowania ptaka. Leśnicy mają swój sposób, najpierw profilaktyka, ostrożne podchodzenie z pracami leśnymi podczas lęgów, jeśli i to nie pomoże (ptaki są w potrzebie), musimy niezwłocznie działać.

Ranne najlepiej ulokować w ośrodkach rehabilitacji zwierząt, gdzie znajdą fachową pomoc, zostaną opatrzone i przywrócone do natury. Adresy takich ośrodków można znaleźć wszędzie na stronach internetowych, leśnikom najbliżej do Generalne Dyrekcji Ochrony Środowiska, która publikuje takie informacje. Wystarczy odnaleźć najbliższy adres naszego zamieszkania                    i dostarczyć ranne zwierzaki. Na pewno zajmą się, nie odmówią pomocy.

W takich przypadkach czuwają także sami leśnicy, którzy mogą pomóc, pośredniczyć w organizacji pomocy dla rannych ptaków. Wystarczy zadzwonić pod nr alarmowy (o każdej porze), udzielimy rady, pokierujemy:

• kom. 600 421 406 - Machał Zwolenkiewicz (inż. nadzoru)
• kom. 535 231 626 - Józef Popiel (st. specjalista)

Dla pewności załączamy listę przytulisk rehabilitacyjnych dla ptaków i innych zwierząt.

JP